بسم الله الرحمن الرحیم  

 حضرت امیر (علیه­ السلام) خطبه­ ی خودرا با این آیه­ ی شریفه آغاز می ­کنند:  

 … يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ * رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ …[۱]

… تسبیح می­ گویند در این خانه­ ها در هر صبح و شام. مردانی که هیچ تجارت و معامله­ ای آن ­ها را از یاد خداوند غافل نمی­ سازد… .  

شرح و توضیح: 

تسبیح خداوند به معنای تنزیه او از هر چیزی است که لایق به ساحت قدس او نیست. اما چرا تنها سخن از تسبیح به میان آمد و صحبتی از تحمید مطرح نشد؟ تسبیح و تنزیه خداوند مقدمه­ ای است برای حصول معرفت به صفات خدای متعال و این معرفت زمینه­ ی حمد و ثنای الهی را فراهم می ­سازد. بنابراین آیه ­ی شریفه در مقام بیان خصالی از مؤمنین است که خاصیت آن­ ها هدایت مؤمنین به سوی  معرفت صفات الهی و در نهایت حمد و ثنای او می­ باشد.

تسبیح در هر صبح و شام کنایه از استمرار آن­ ها در این کار است.

هدف از نکره آوردن کلمه­ی «رجالٌ» بیان جایگاه و مقام عظیمی است که این گروه از مؤمنین در درگاه خدای متعال دارند. یعنی خداوند می­ خواهد بفهماند که این افراد چنان جایگاهی دارند که گفتنی نیست.

کلمه­ ی «رجال» در این­ جا به هیچ در مقام بیان جنسیت خاصی نیست، تا گفته شود شامل خانم ­ها نمی ­شود! این تعبیر همانند کلمه­ ی «جوان ­مرد» در فارسی است که صرفا به معنای وجود روحیه­ و خصلتی فداکارانه و ستودنی در انسان است. روی همین حساب همان­ گونه که این تعبیر در مورد آقایان به صادق است، در رابطه با خانم ­ها هم استعمال می ­شود. 

کلمه­ ی تجارت به معنای استمرار در کسب و کار است و کلمه ­ی بیع به معنای خرید و فروش. بنابراین ذکر بیع بعد از تجارت، از قبیل ذکر خاص بعد از عام است که به دلیل اهمیت ویژه­ ی خاص، مطرح شده است. هر چند تجارت می ­تواند انسان را از یاد خدا غافل کند، اما در این میان آن هنگامی که تاجر مشغول بیع است زمینه­ ی بیشتری برای غفلت او از یاد خداوند فراهم می ­گردد. روی همین اساس است که بعد از تجارت، خصوص بیع هم مطرح شده است.

تجارت و بیع می ­تواند نمادی باشد برای کارهای دنیوی. یعنی این رجال بزرگ و اهل ذکر، کسانی هستند که هیچ کدام از امور دنیوی آن ­ها را از یاد خداوند غافل نمی ­سازد.