
بسم الله الرحمن الرحیم
مرا در منزل جانان چه امن عيش چون هر دم * جرس فرياد مي دارد كه بربنديد محمل ها
حقیقت مرگ از نظر دین، انتقال از عالمی به عالم دیگر است: «لکنَّکُم تنتَقِلُونَ مِن دارٍ إلی دارٍ»[۱]. اما مرگ به معنای «قطع نَفَس» و «سرد شدن بدن»، مرگی است که در دانش زیست شناسی مطرح است. انتقال از دنیا به برزخ، برای انسان ها بسیار آسان و برای گروهی بسیار دشوار است.
لقمان حكيم در موعظه اي به فرزندش فرمود: اي فرزندم! اگر در مردن شك داري خواب را از خود بردار كه نمي تواني، اگر در برانگيخته شدن در قيامت شك داري، بيداري را از خود بردار كه نمي تواني؛ بنابراين اگر در خواب و بيداري خود كه دو واقعيت است انديشه كني، مي فهمي كه وجودت به اختيار ديگري است. همانا خواب به منزله ي مرگ و بيداري بعد از خواب به منزله ي زنده شدن پس از مرگ است.
قبض روح؛ آخرین مرحله از سکرات موت و اوّلین مرحله از قدم گذاردن به عالم برزخ است و خدای تعالی از طریق توفّی و قبض روح، جهت کلی روح انسان را از دنیا به برزخ و قیامت می کشاند و در این حالت است که اگر انسان جهت روحش دنیایی باشد با سختی های طاقت فرسایی روبرو خواهد شد و برعکس؛ آن هایی که عمری در جهت نیل به لقاء الله، صراط عبودیتِ حق را طی می کردند، با قبض روح، به بزرگترین هدف خود دست می یابند و خداوند در این رابطه می فرماید: «الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ همان ها كه فرشتگان (مرگ) روحشان را مى گيرند در حالى كه پاك و پاكيزه اند به آن ها مى گويند: «سلام بر شما! وارد بهشت شويد به خاطر اعمالى كه انجام مى داديد!»[۲]
علامه ی طباطبایی در تفسیر این آیه به سه نکته ی ظریف اشاره می کند: طیّب و پاکیزه بودن از ظلم. سلامت و امنیت. راهنمایی به بهشت.
برعکس مؤمنین، آن هایی که فرصت های دنیایی را سوزانده اند و هیچ جهت الهی به جان خود نداده اند، در هنگام قبض روح مورد ضرب و شتم ملائکه هستند. قرآن در این رابطه می فرماید: «وَ لَوْ تَرى إِذْ يَتَوَفَّى الَّذينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَريقِ * ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أيْديكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبيدِ؛ و اگر ببينى كافران را هنگامى كه فرشتگان (مرگ)، جانشان را مى گيرند و بر صورت و پشت آن ها مى زنند و (مى گويند:) بچشيد عذاب سوزنده را (، به حال آنان تأسف خواهى خورد)! * اين، در مقابل كارهايى است كه از پيش فرستاده ايد و خداوند نسبت به بندگانش، هرگز ستم روا نمى دارد!»[۳]
اولاً: این زدن، زدنی خاص است که از طریق ملائکه ی مجرد، بر نفس مجردِ متوفی وارد می شود. به عنوان مثال تصور کنید که در حال مستی خانوادهی خود را به قتل می رساند، بعدها چقدر عذاب وجدان می گیرد و چه حالی دارد؟ً بدنش سالم است منتهی از درون آن چنان فشاری را متحمل میشود که حاضر است صدها بار بمیرد، اما از این فشار رهایی یابد. این فشار فشاری روحی است و عذابهای برزخی و اخروی تقریبا از این سنخ هستند.
ثانیاً: هم ملائکه او را از پشت می زنند و از دنیا بیرون می کنند، چرا که حق دنیا را ادا نکرده است و هم ملائکه از جلو با او روبه رو می شوند، او را می زنند که چرا کاری در شأن برزخ و قیامت انجام نداده ای.
ثالثاً: این عذاب آن چنان سخت است که ممکن است کسی بگوید این اندازه عذاب، حقِ این شخص نیست و لذا خداوند برای دفع این توهم در آخر آیه می فرماید: لَيْسَ بِظَلاَّمٍ للعبید.
https://www.hamandishi-dini.ir/?p=168