بسم الله الرحمن الرحیم 

در مورد معاد دلایل مختلفی ارائه شده که به اختصار به چند نمونه از آن­ ها اشاره می­شود:

۱ ـ برهان عدل الهی: بسیاری از کسانی که در دنیا زندگی می ­کنند پاداش کار خوب یا عقوبت کار زشت خود را نمی ­بینند. به عبارت دیگر، دنیا چنان ظرفیتی ندارد که پاداش همه­ ی کارهای خوب و کیفر همه­ ی کارهای بد را بدهد. حال اگر مرگ به معنای پایان زندگی باشد، به یقین عدل الهی زیر سؤال خواهد رفت و اشکال خواهد شد که چرا شخص متدینی که عمری را در خوبی سپری کرد بدون مزد ماند و چرا ظالمی که عمری را در ظلم به دیگران گذراند، بدون کیفر ماند! روی همین اساس است که لزوم اقامه­ ی معاد برای خدای عادل و حکیم به اثبات می­ رسد. 

خداوند متعال در سوره­ ی جاثیه می­ فرماید: «أمْ حَسِبَ الَّذينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئاتِ أنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَواءً مَحْياهُمْ وَ مَماتُهُمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ؛ آيا كسانى كه مرتكب بدي­ ها و گناهان شدند گمان كردند كه ما آن­ ها را همچون كسانى قرار مى‏ دهيم كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏ اند كه حيات و مرگشان يكسان باشد؟! چه بد داورى مى‏ كنند!» [۱]

حضرت امیرالمؤمنین (علیه­ السلام) در توصیف دنیا چنین می­ فرماید: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمْ‏ يَرْضَهَا ثَوَاباً لِأوْلِيَائِهِ وَ لا عِقَاباً لِأعْدَائِه‏؛ همانا خدای متعال راضی نیست که دنیا پاداش اولیائش و یا محل عقاب دشمنانش باشد.»[۲]

ب ـ برهان حکمت الهی: اگر در پس این دنیا، آخرتی در کار نباشد، دنیا و هر آن­چه در آن است بیهوده و عبث خواهند بود. اگر سرنوشت انسان­ ها منحصر در این دنیا باشد و جای دیگری برای به بار نشستن اعمال انسان نباشد، هدف از خلقت انسان، پوچ، بیهوده و ناتمام خواهد بود. به راستی می­توان پذیرفت که خدای حکیم انسان را با این همه ویژگی­ ها و امتیازات خارق­ العاده خلق کند و در نهایت با مرگ به پرونده ­اش خاتمه دهد؟! بنابراین حکمت خداوند اقتضا دارد که کار عبث و بیهوده انجام نداده و هر موجودی را به کمال شایسته­ ی خود برساند. روی همین اساس است که خدای حکیم بعد از مرگ، معاد را فرا روی انسان قرار داد تا به فرجام آن­ ها رسیدگی شود.

خدای متعال در قرآن کریم می­ فرماید: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلاً ذلِكَ ظَنُّ الَّذينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ؛ ما آسمان و زمين و آن­ چه را ميان آن­هاست بيهوده نيافريديم اين گمان كافران است واى بر كافران از آتش (دوزخ)!»[۳]

ج ـ برهان فطرت: خدای حکیم هیچ میلی را بدون دلیل در وجود انسان به ودیعت نگذاشته است. میل به جاودانگی واقعیتی است که در فطرت همه­ ی انسان ­ها وجود دارد و همه­ ی تلاش­های انسان هم در راستای پاسخ به همین میل جاودانگی است. وقتی فطرت انسان طالب جاودانگی است. تنها چیزی که می­ تواند پاسخ­گوی تمام و کمالی برای این میل باشد، وجود نظام ابدی و معاد است.