بسم الله الرحمن الرحیم 

کلام هر روزه­ ی قبر ـ امام صادق (علیه­ السلام) می­ فرماید: همانا قبر در هر روز کلامی دارد. می­ گوید: من خانه­ ی غربت هستم. من خانه ­ی وحشت هستم. من خانه­ ی کِرم ها هستم. من قبر هستم. من باغی از باغ­ های بهشت یا حفره­ ای از حفره ­های آتش هستم؛ إِنَّ لِلْقَبْرِ كَلَاماً فِي كُلِّ يَوْمٍ يَقُولُ أَنَا بَيْتُ الْغُرْبَةِ أَنَا بَيْتُ الْوَحْشَةِ أَنَا بَيْتُ الدُّودِ أَنَا الْقَبْرُ أَنَا رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النَّار.[۱]

عذاب قبر، کفاره­ ی گناهان ـ پیامبر اکرم (صلی ­الله ­علیه ­و آله) می ­فرماید: عذاب قبر برای مؤمن  کفاره و پوشاننده­ ی نعمت ­هایی است که ضایع کرده است؛ ضَغْطَةُ الْقَبْرِ لِلْمُؤْمِنِ كَفَّارَةٌ لِمَا كَانَ مِنْهُ مِنْ تَضْيِيعِ النِّعَم.[۲]‏

سؤال و جواب در قبر ـ به عقیده­ ی گروهی از کارشناسان سؤال قبر ویژه­ ی دو گروه  است. کسانی که ایمان محض یا کفر محض هستند و سایر مردم به حال خود رها می­ شوند. دلیل آن­ ها هم برخی روایت­ ها است. از جمله روایت امام صادق (علیه­ السلام) که می­ فرماید: لَا يُسْأَلُ فِي الْقَبْرِ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الْكُفْرَ مَحْضاً وَ الْآخَرُونَ يُلْهَوْنَ عَنْهُمْ. [۳] برخی دیگر از کارشناسان از جمله آیت الله جوادی آملی، بر این عقیده هستند که سؤال و جواب قبر برای همگان است. دلیل آن­ ها هم روایت ­هایی است که همه ­ی انسان­ ها را مشمول سؤال و جواب می ­داند.

یکی از آن روایت ­ها چنین است: در قبر از میت در مورد پنج چیز سؤال می­ شود. از نماز، زکات، حجّ، روزه­ و ولایت ما اهل بیت. ولایت به آن چهار چیز از گوشه­ ی قبر می­ گوید: در هر کدام  از شما که  نقصی باشد، من آن را تکمیل می­ کنم.[۴]   

ظاهر این روایت که پرسش از اعمال را مطرح می­ نماید این است که سؤال و جواب قبر همگانی است. و الله اعلم!

کسانی که دفن نمی­ شوند ـ تا اینجا سخن از سؤال و جواب در قبر و عذاب و آسایش قبر بود. حال تکلیف کسانی که در بیابان یا دریا می ­افتند و پیکرشان هیچ وقت دفن نمی ­شود چپیست؟ در جواب به این سؤال چنین می ­گوییم: همه ­ی کسانی که از دنیا می­ روند باید پاسخ  ­گوی اعمالشان باشند و برای پاسخ­ گویی به اعمال، قبر موضوعیت و مدخلیتی ندارد. منتهی چون در غالب موارد، میت را در قبر می ­گذارند، از باب تغلیب از حوادث بعد از مرگ به عنوان حوادث قبر یاد می ­کنند.