بسم الله الرحمن الرحيم

برگرفته از كتاب «آيين شكوفايي» نوشته ي «احمد نباتي» مدير سايت

بازی لازمه ­ی دوران کودکی و شکوفا­کننده­ ی استعدادهای کودک ما است. بازی باعث می­ شود که کودک ما خلاقیّت بهتری پیدا کند و در حین بازی علاوه بر شناخت محیط اطراف خود، طریقه­ ی تعامل با دیگران و استفاده­ ی صحیح از وسایل زندگی را هم فرا گیرد. ضرورت بازی در دوران کودکی تا حدّی است که حتّی ائمه ­ی معصومین (علیهم­ السلام) که از هرگونه عیب و نقص منزّه بوده و در میان مخلوقات از جهت کمالات وجودی، همتایی ندارند هم در دوران کودکی، مشغول به بازی می ­شدند.  

برخی از فوائد

۱) بهانه­ ای برای ارتباط با کودک

برای برقراری ارتباط صمیمانه با کودک باید به دنبال راهی باشیم تا ضمن حفظ اقتدار رفتاری خود در مقابل فرزند، از جایگاه خود قدری پایین ­تر بیاییم تا کودک در کنار ما احساس راحتی کند و ما را دوستی صمیمی و مهربان برای خود ببینند. بازی بهترین بهانه برای برقراری این ارتباط صمیمانه است. وقتی کودک ببینند که ما هم وارد عالم کودکانه ­ی او شده­ ایم و برای فضای تخیّلی ­اش ارزش قائلیم، متقابلا او نیز این  محبّت ما را پاسخ می­ گوید و سعی می­کند مطیع ما باشد.

۲) کشف اخلاق درونی کودک و آموزش اصول اخلاقی

هنگام بازی ممکن است فرزندان ما هیجان­ زده شده و رفتارهای ناپسندی از خود نشان دهند. رفتارهایی چون تمسخر دیگران، دروغ و کلک­ بازی. این رفتارها، رفتارهایی نیست که در بازی شکل بگیرند. بلکه بازی موجب بروز و کشف اخلاق درونی آن ها می ­شود. اگر کودکان ما اهل دروغ باشند، حین بازی آن را نشان می­ دهند. اگر خودخواه و خودمحور باشند، حین بازی سعی دارند همیشه حقّ را به خود بدهند و از طرف دیگران نپذیرند. اگر با فرزندانمان بازی کنیم، به راحتی می ­توانیم به آن ها آموزش دهیم که هنگام بازی اصول اخلاقی را رعایت کنند.

۳) شکل­ دهی فرهنگ مسؤولیت­ پذیری در کودک

فرهنگ تعامل صحیح و عادلانه با دیگران و طریقه ­ی انجام صحیح مسؤولیت­ های کاری، فردی و اجتماعی در فضای بازی شکل می­ گیرد؛ همان گونه که فرهنگ بی ­عدالتی و خودمحوری هم می ­تواند ریشه در نوع بازی­ های کودک داشته باشد. وقتی کودکان ما بیاموزند در بازی راستگو باشند هر چند که به ضررشان تمام شود، وقتی بیاموزند با دیگران با عدالت و انصاف رفتار کنند، وقتی بیاموزند در هنگام بازی به کسی توهین نکنند، وقتی بیاموزند که حین بازی به مسؤولیت خود عمل کنند و وقتی خود را «مقیّد به قوانین» بازی کنند، در این صورت آراسته به اخلاق خوب شده و می­ آموزند که در شؤون دیگر زندگی هم این گونه رفتار کنند.

۴) آموزش نظم و قانون­ مندی

توجه داشته باشیم که ضمن بازی می ­توانیم به فرزندانمان بیاموزیم که قوانین را رعایت کنند و از کسی توقّع نداشته باشند که به خاطر آن ها قانون را زیر پا بگذارد. به همین منظور قوانین بازی را رعایت کنید و اگر کودک خواست در حقّش قانونی نادیده گرفته شود، چنین کاری را انجام ندهید.   

تذ­کر مهم:     

• توان جسمی و فکری کودکان ما بسیار پایین ­تر از ما است. به همین دلیل اگر بخواهیم در بازی با آن ها توان جسمی و فکری خود را به رخشان بکشیم، گذشته از آن که لذّت بازی کودکانه را از آن ها می­ گیریم، اعتماد به نفس آن ها را هم تضعیف کرده­ایم. به همین دلیل باید مراقب باشیم که در بازی با کودکان­ همیشه خود را قهرمان میدان نبینیم؛ بلکه گاهی هم به آن ها فرصت بدهیم تا ما را شکست بدهند و احساس پیروزی کنند. ^[۱]
•  اگر کودک سؤال یا معمّایی از ما پرسید، به جای آن که سریع به سؤالش جواب داده و بگوییم سؤالش خیلی ساده بود! در جواب دادن به سؤالش قدری تأمل کنیم و بعد طوری جواب سؤالش را بدهیم که احساس کند سؤالش مهم بوده و ما هم از یافتن پاسخ سؤال او احساس خوبی داریم. 
•  اگر با فرزندمان کشتی می ­گیریم توجه داشته باشیم که وقتی دست و پای او را گرفته و همه­ ی راه ­ها را به رویش می ­بندیم، به شدّت احساس ناراحتی کرده و در معرض فشار روانی شدیدی قرار می ­گیرد. پس هنگام کشتی، سعی کنیم تنها یک دست او را بگیریم و بگذاریم با دست دیگر از خود دفاع کرده و توان جسمانی خود را به نمایش بگذارد.