بسم الله الرحمن الرحیم

معنای عجم چیست؟

واژۀ «عجم»، از واژه هایی است که در فراز و نشیب تاریخ، در معانی متعدد، و با اغراض متفاوتی استعمال شده است.  

عجم، در زبان فارسی، و در بیشتر زبان های آسیایی، به معنای ایرانی و زبان فارسی استعمال شده است.

عرب ها در برهه ای از تاریخ، این واژه را در مورد کسانی به کار می بردند که از زبان فضیح عربی آگاهی نداشتند.

این واژه در میان اعراب امروزه، به معنی «غیر عرب» به کار می رود.  

بعضی کلمۀ «جم»، «یم» و «یما» را از یک ریشه دانسته ‌اند که در زبان ‌های کهن ایرانی به معنی «آب» و «دریا» به کار رفته‌ اند. «اجم»، عربی شدۀ «جم» است و با اضافه شدن «ال» حرف تعریف عربی، به صورت «الجم» در آمده و چون ل قبل از ج خوانده نمی‌شود، به صورت «اجم» و سپس «عجم» در آمده است.

در زبان فارسی، هم اکنون نیز «عجم» مترادف با ایرانی و زبان فارسی است. اعراب در دوره ای از تاریخ، ایران را «بلاد عجم» و خلیج فارس را «بحر العجم» می نامیدند.

«جم» و «ا ل جم» در دورۀ قبل از اسلام به ایران و ایرانیان اطلاق می شده است؛ ولی در ادبیات سده ‌های میانۀ عربی، به غیر عربان امپراتوری هم اطلاق می ‌شد، و از آن معنی و مفهوم های زیاد دیگری نیز ساخته شده است. مانند:

«عَجَمَه» یعنی: «به طور غیر واضحی سخن گفتن، جویده سخن گفتن».

بدین ترتیب، از «عَجَم» و «عُجْم» معانی: «ناروشن سخن ‌گویان» و «غیرعربان» مراد شده است.

بدین ترتیب، اصطلاح «عجم» بعدها برای اشاره به همۀ گویندگان زبان‌ های غیرعربی – که با فاتحان عرب تماس و ارتباط یافته بودند – به کار برده می ‌شد. 

بنابر این، کشور «جم» شاید قدیمی ترین نام ایران باشد که عرب های دورۀ جاهلیت آن را مُعَرَّب نموده ، «اجم» و «عجم» گفتند و کلمات «عجمه»، «عجمو»، «اعجمی» و «الاعاجم» را از آن ساختند، و سپس در دوره های بعدی، «عجم» و «اعجمی» را در معنی های مختلف بکار بردند.

(برگرفته از سایت راسخون، با ویراستاری و تلخیص)