بسم الله الرحمن الرحیم 

 برگرفته از کتاب پیوند جوان با نماز ـ نوشته مدیر سایت

سؤال: مگر نه این است که توفیق ­های الهی نتیجۀ اعمال صالح و حُسن ارادۀ ما است؟ و مگر نه این است که ما با اراده و حُسن انتخاب، رفتارهای پسندیده انجام می ­دهیم؟ پس چرا باید اعمال خود را نادیده بگیریم و ویژگی­ های مثبت و عبادت­های خویش را از آن خود ندانیم، و آن ­ها را به خداوند نسبت دهیم؟!

جواب:

هر توفیقی که به دست می ­آوریم، به دلیل عقاید پاک و اعمال صالح ما است. و هر سلب توفیقی هم که متوجه ما می­شود، به دلیل نگرش ­های نادرست یا گناهانی است که مرتکب می ­شویم.

به عبارت دیگر، خدای حکیم که هیچ کاری را بدون حکمت انجام نمی­ دهد، اگر به کسی توفیق می­دهد، به دلیل شایستگی خود او است، و اگر از کسی سلب توفیق می­ کند، به جهت ناشایستگی او است. پس تا اینجا معلوم شد که توفیق­ های الهی، نتیجۀ اعمال شایستۀ ما است.

نکتۀ بعدی این است که پاداش الهی در میزان ­سنجی با اعمال ناچیز ما، به هیچ وجه قابل مقایسه نمی­ باشد. فرض بفرمایید به کسی «هزار تومان» هدیه می ­دهیم و او هم به رسم تشکر و قدردانی، «یک میلیون تومان» به ما می­دهد. درست است که در این فرض، علت دریافت «یک میلیون تومان»، هدیۀ «هزار تومانی» ما است، اما این پاداش آن ­قدر بزرگ و چشمگیر است که مستحق دانستن خود، خارج از رسم ادب می­باشد. به همین دلیل با دیدن آن پاداش، هدیۀ خود را به کلی از یاد می­ بریم، و آن پاداش را لطفی می­ب ینیم که هرگز استحقاق گرفتن آن را نداشته و نداریم.

درست است که با حُسن اختیار خود، نماز می­خوانیم. درست است که با حُسن اختیار خود، راه بندگی خدا را انتخاب می­کنیم؛ اما هدایت ویژۀ خداوند در حق مؤمن، آن ­قدر وسیع است که در مقام ادب، جایی برای حُسن اختیار خود ندیده و هم ­نوا با اهل بهشت می ­گوییم: )الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أنْ هَدانَا اللَّه(؛ «ستايش مخصوص خداوندى است كه ما را به اين (همه نعمت­ ها) رهنمون شد و اگر خدا ما را هدايت نكرده بود، ما (به اين ­ها) راه نمى ‏يافتيم». (اعراف، آیۀ ۴۳)‏

آیت ­الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم می­ فرماید:

بر اساس ربوبیت مطلقۀ خداوند و توحید افعالی، در اسناد فعل به فاعل، سهمی برای غیر خدا باقی نمی ­ماند؛ زیرا تنها فیض الهی است که همۀ عوالم هستی را اداره می­ کند و کارهایی که به دیگران اسناد داده می ­شود، جز ظهور و تجلی فیض و فعل خدا نیست. سراسر عالم هستی ملک خدای متعال است و کسی که در دنیا توفیق کارهای نیک پیدا می­کند، در واقع با دست و پا و زبانی که خدای متعال به او داده کار نیک را انجام می­دهد. پس انسانی که سرتاسر شئون زندگیش از آن خداست، پسندیده نیست تا «خود» را در محضر خداوند ببیند، تا چه رسد به این که «اعمال نیک» خود را ببیند و خویشتن را مستحق پاداش بداند.