بسم الله الرحمن الرحیم

خدای متعال در سومین آیه از سوره بقره، در توصیف متقین فرموده است: «وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُون». چه نکاتی از این جمله برداشت می شود؟

انفاق که در آیات ابتدایی سورۀ بقره، سومین صفت متقین است، هم باعث تحکیم پیوند بندگان خداست و هم در پرتو توجه به خدا در تحکیم پیوند بندگان با یکدیگر مؤثر است.

امام مطالبی که از این جمله برداشت می شود:

اول ـ پرهیزکاران، بخشی از روزی خود را انفاق می کنند، نه همۀ آن را. (با توجه به این که «من» در آیه، برای تبعیض است)

دوم ـ باید آن چه را انفاق می کنند، «روزی خدا» بدانند، نه مال خود. و این بینش توحیدی را خداوند به ما آموخته: «وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ»[۱]

انسان، مالک حقیقی چیزی نیست، بلکه نمایندۀ مالک حقیقی است و باید مطابق فرمان او در مال خود تصرف کند: «وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفينَ فيه»[۲]و اگر کسی بگوید: من با کوشش خود مال فراهم کرده ام، گفتار او همان منطق قارونی است که می گفت: «إِنَّما أُوتيتُهُ عَلى‏ عِلْمٍ عِنْدي؛ اين ثروت را بوسيله دانشى كه نزد من است به دست آورده‏ام!»[۳]

خدای متعال از لحظا تشریع اصل مالکیت اعتباری انسان را امضا کرده، لیکن از لحاظ بینش تکوینی و اعتقادی، آیات حاکمی نازل کرده است که دلالت بر سلب مالکیت تکوینی و حقیقی دارد.

سوم ـ انفاق باید از مال حلال باشد؛ چون مال حرام شرعا «رزق الله» نیست، بلکه مبغوض خداست.

چهارم ـ انفاق نباید محدود به مال باشد، بلکه علم، عقل، قدرت، جاه و جان نیز مورد انفاق است؛ زیرا همۀ این ها از مصادیق رزق الهی است که به بندۀ خود عطا کرده است.

(برگفته از تفسیر تسنیم، ج۲، ص۱۶۷ ـ ۱۶۹)