بسم الله الرحمن الرحیم

سؤال: آیا همان گونه که قرآن مراتب مخلتلفی دارد، معصومین هم دارای مراتب هستند؟

جواب: 

قرآن کریم، تجلی گاه خدای سبحان است

چون خدایی که در این کتاب تجلی کرده، در عین این که بالاست: «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى»[۱] نزدیک است: «وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ»،[۲] «وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادي عَنِّي فَإِنِّي قَريبٌ»[۳]

تجلی او هم (قرآن کریم) از این ویژگی ها برخوردار است. یعنی با این که دور است، نزدیک است و در عین حالی که عالی است، دانی خواهد بود.

البته متجلی (خداوند) با تجلی (قرآن) یکسان نیست. وقتی که قرآن در مرحلۀ نزدیک ظهور می کند، با حواس دیده می شود، ولی ذات اقدس خداوند در حالی که نزدیک است نیز با حواس درک نمی شود.  

سرّ این تفاوت آن است که خداوند، ذاتا بسیط الحقیقه است. از این روی در همۀ مراحل هستی، ظهورِ بسیط و مجرد تام دارد، بر خلاف اوصاف فعلی او که بر اثر ترکّب و تنزّل، محسوس هم خواهد شد.

معصومین(علیهم السلام) در تمامی مراحل قرآن حضور دارند و بین آنان و همۀ مراحل قرآن هماهنگی و بلکه، یگانگی است.

امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: «وَ جَعَلَنَا مَعَ الْقُرْآنِ وَ جَعَلَ الْقُرْآنَ مَعَنَا لَا نُفَارِقُهُ وَ لَا يُفَارِقُنَا»؛ «خدای متعال ما را با قرآن، و قرآن را با ما قرار دارد. نه ما از قرآن دور می شویم و نه قرآن از ما دور می گردد.»[۴]

از این رو معصومین (علیهم السلام) هم از مراتب وجودی مختلفی برخوردار می باشند.

وقتی اشاره به وجود دنیایی آن ها می کنیم، همانند «هذا القرآن»، با عنون: «هذا الانسان» از آن ها یاد می کنیم

«ما هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ»[۵]

و زمانی که اشاره به مقامات بالاتر آن ها می کنیم، همانند «ذلک الکتاب»، با عنوان: «ذلک الانسان» از آن ها یاد می شود.  

(برگرفته از تفسیر تسنیم، ج۲، ص۱۴۸ ـ ۱۵۰)