نکته های قرآنی ـ بقره۲ ـ سرّ تعبیرهای مختلف از قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

نکته های قرآنی

سورۀ بقره، آیۀ۲: (ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فیهِ هُدىً لِلْمُتَّقین)

در قرآن کریم، از واژۀ کتاب گاهی بدون اسم اشاره یاد شده است: «هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتاب»[۱]

گاهی با اشارۀ نزدیک: «وَ هذا کِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَک»[۲]

و گاهی نیز با اشارۀ دور: «ذلِکَ الْکِتابُ»[۳] و «تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبینِ»[۴]

سرّ این تفاوت تعبیر آن است که قرآن کریم حقیقتی گسترده است که مراحلی به هم پیوسته دارد که مرحلۀ نازله­ اش در دست انسان­ هاست: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزیلا»[۵]

و مرحلۀ متوسط آن در دست فرشتگان بزرگوار و نیکوکار الهی است: «بِأَیْدی سَفَرَةٍ * کِرامٍ بَرَرَةٍ»[۶]

و مرحلۀ عالیۀ آن نیز در نزد خدای سبحان است: «إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ * وَ إِنَّهُ فی‏ أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکیمٌ »[۷]

و همۀ مراحل یاد شده با هم است و هیچ تفکیکی بین آن ها راه ندارد.

قرآن کریم همان حبل الله است که انسان ها به اعتصام به آن فرا خوانده شده اند: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»[۸] و یک سوی این حبل، «عربی مبین» است که در میان انسان هاست و سوی دیگر آن در «امّ الکتاب»، مقامی بس والا دارد.  

ظاهر قرآن که قابل خواندن و نوشتن است و انسان ها در خدمت آن هستند، مشار الیه «هذا» و باطن آن که «لدی الله» است، مشارٌالیه «ذلک» است. و چون باطن آن از ظاهرش جدا نیست، می توان به همین قرآن به اعتبار مقام برتر آن، اشارۀ بعید کرد.

بنابراین، اوصاف و احکامی که در این آیۀ کریمه برای قرآن ذکر شده، مانند هدایت متقین، گرچه مربوط به مرحلۀ نازلۀ قرآن است، اما مصحح اشارۀ به قرآن، با اسم اشارۀ دور همان است که ذکر شد؛ یعنی، مشار الیه، همین قرآنِ عالم شهادت است، لیکن مجوز استعمال کلمۀ «ذلک» مقام منیع آن است، نه این که مشارالیه، خصوص مقام والای آن باشد.  

(برگفته از تفسیر تسنیم، ج۲، ص۱۳۳ الی ۱۳۵)

• نویسنده
• آخرین نوشته ها

احمد نباتی

متولد سال ۱۳۵۴ هستم. در سال ۷۶، توفیق پیدا کردم تا در جمع خوبان طلبه حضور داشته باشم و مشغول دروس حوزوی شوم. ـــــ بعد از ده سال مطالعه ی دروس حوزوی، وارد درس خارج حوزه شدم و از محضر اساتیدی چون: آیت الله العظمی وحید خراسانی، آیت الله سید احمد خاتمی و آیت الله محمد عندلیب همدانی استفاده کردم. به مدت شش سال از کارشناسان مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی بودم ــــ همچنین در حوزۀ مشاوره ی خانواده، تربیت کودک، امور جوانان و نیز پاسخگویی به مسائل اخلاقی مشغول فعالیت هستم و در این رابطه هم دارای تألیفاتی هستم.

آخرین نوشته های احمد نباتی (مشاهده همه)

• پاسخ به سؤالات/ با پسری که کتکم می زند چه کنم؟ - آگوست ۱۹, ۲۰۱۷
• پاسخ به سؤالات/ اخلاق پدرم را چگونه تحمل کنم؟ - آگوست ۱۳, ۲۰۱۷
• حوزۀ علمیۀ قزوین/ گزارش تصویری میثاق طلبگی۱۳۹۶ - آگوست ۱۳, ۲۰۱۷

• چرا نام «الرحمن» همتای نام «الله» و اسم اعظم است؟
• نکات قرآنی ـ ثواب قرائت سوره های قرآنی برای چه کسانی است؟
• نکته های قرآنی ـ بقره۴ ـ نزول قرآن به نحو تجلی است یا تجافی؟
• نکته های قرآنی ـ بقره۳ ـ تقسیم غیب به مطلق و نسبی
• نکته های قرآنی ـ بقره۳ ـ چرا انفاق بعد از اقامۀ نماز آمده؟
• نکته های قرآنی ـ بقره۳ ـ نماز و انفاق، ارکانی کلیدی در پرهیزکاری
• نکته های قرآنی ـ بقره۳ ـ انفاق مال و ارتباط با خداوند
• نکته های قرآنی ـ بقره۲ ـ قرآن کریم برای چه کسانی کتاب هدایت است؟
• نکته های قرآنی ـ بقره۲ ـ معنای «الکتاب» و تفاوت آن با «کتاب»
• نکته های قرآنی ـ چرا برخی از سوره ها به نام حیوانات است؟