بسم الله الرحمن الرحیم

سؤال:

در قرآن کریم گفته شده که خداوند “سریع الحساب” است، از طرفی در جای دیگر آمده است که مدت حسابرسی، پنجاه هزار سال است. آیا این دو گروه آیه با یکدیگر تناقض ندارد؟  

جواب:

ابتدا باید معنای “سریع الحساب” را مشخص کنیم. 

«سریع الحساب» یکی از اسمای الهی است که ۸ بار در قرآن کریم به کار رفته است.

معنای این کلمه آن است که خداوند همانند انسان ها نیست که برای محاسبۀ اعمال و رفتار دیگران، نیازمند به گذر وقت و زمان باشد. او نیازی ندارد که برای تک ـ تک انسان ها فرصت جداگانه صرف کند، بلکه با اراده اش حسابرسی هر فردی محقق می شود: «إِنَّما قَوْلُنا لِشَيْ‏ءٍ إِذا أَرَدْناهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُون»؛ «وقتى چيزى را اراده مى‏كنيم، فقط به آن مى‏گوييم: “موجود باش!” بلافاصله موجود مى‏شود.»[۱]

بنابراین، حسابرسی مخلوقات برای خداوند بسیار آسان است.

البته احوال مخلوقات در این میان متفاوت است.

کسانی که عمر خود را در بندگی خداوند صرف کرده­ اند، در قیامت معطلی ندارند و به سرعت از موقف حساب و کتاب عبور می کنند. آیۀ «أُولئِكَ لَهُمْ نَصيبٌ مِمَّا كَسَبُوا وَ اللَّهُ سَريعُ الْحِسابِ»[۲] ناظر به این گونه افراد است.  

اما کسانی که بار گناه و معصیت را بر دوش می کشند، نسبت به گناهانی که انجام داده اند، سختی هایی را در موفق حساب و کتاب می بینند و دشواری هایی را تحمل می کنند. تحمل این دشواری ها هم، منافاتی با “سریع الحساب” بودن خداوند ندارد.