بسم الله الرحمن الرحیم 

با نفخه­ ی اوّل ابتدا فزع و وحشتی عمومی در همه­ ی کائنات گسترش می­ یابد و همین وحشت مقدمه­ ای م ی­شود برای مرگ اهل زمین و آسمان. با این نفخه بساط زمین برچیده می­ شود و همه­ ی ساکنین آن بعد هول و هراس بزرگ، می­ میرند و وارد عالم برزخ می­ شوند. نفخه­ ی اوّل علاوه بر آن که بساط دنیا را برمی­ چیند، از شدّت هول و هراس آن همه­ ی موجودات آسمان و زمین را هم مدهوش می­ کند، هر چند که عده ­ای از این هول و هراس استثناء شده­ و در آرامش به سر می­ برند. در اين­كه مرگ براى فرشتگان يا ارواح شهدا و انبيا و اوليا چگونه است، احتمال­ هایی مطرح است: احتمال دارد مراد از مرگ درباره­ ی آن­ ها گسستن پيوند روح از قالب مثالى بوده باشد، يا از كار افتادن فعاليت مستمر ارواح. 

در قرآن کریم آیات زیادی در رابطه با نفخه­ ی اوّل است که به برخی از آن ­ها اشاره می­ شود:   

«فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ * وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً * فَيَوْمَئِذٍ وَقَعَتِ الْواقِعَةُ * وَ انْشَقَّتِ السَّماءُ فَهِيَ يَوْمَئِذٍ واهِيَةٌ؛ به محض اين­كه يك بار در «صور» دميده شود * و زمين و كوه‏ ها از جا برداشته شوند و يك باره در هم كوبيده و متلاشى گردند * در آن روز «واقعه عظيم» روى م ى‏دهد * و آسمان از هم م ى‏شكافد و سست مى‏ گردد و فرو مى‏ ريزد!»[۱]

«وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ؛ و در «صور» دميده مى‏ شود، پس همه كسانى كه در آسمان­ ها و زمين هستند مدهوش م ی­شوند، مگر كسانى كه خدا بخواهد».[۲]

با توجه به آیه­ ی شریفه، مدهوش شدن فقط شامل انسان­ ها نیست، بلکه شامل همه­ ی موجودات آسمان و زمین است؛ لذا شامل ملائکه و ساکنان برزخ که به تعبیری اهل زمین هستند نیز می­ شود. پس هنگام دمیدن این نفخه در هر کجا که باشیم ـ دنیا، برزخ و یا عوالم بالاتر از آن ـ باز هم با این دم روبرو خواهیم شد و با توجه با روایات، این نفخه به مرور ظاهر می ­شود. یعنی از دنیا شروع می­ شود و تداوم یافته به عالم برزخ رسیده و آن­ گاه وارد عوالم بالاتر از آن هم می ­شود. 

«ما يَنْظُرُونَ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ؛ (امّا) جز اين انتظار نمى‏ كشند كه يك صيحه عظيم (آسمانى) آن­ ها را فراگيرد، در حالى كه مشغول جدال (در امور دنيا) هستند».[۳]

در برخی احادیث در مورد ناگهانی و دفعی بودن قیامت چنین آمده: قیامت بر پا می­ شود، در حالی که دو نفر پارچه گشوده­ اند تا خرید و فروش کنند و هنوز در هم نپیچیده­ اند که رستاخیز برپا می­ شود: «تقوم السلاعۀ و الرجلان قد نشرا ثوبهما یتبایعان فما یطویانه حتی تقوم الساعۀ».[۴]

«الْقارِعَةُ * مَا الْقارِعَةُ * وَ ما أَدْراكَ مَا الْقارِعَةُ * يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَراشِ الْمَبْثُوث * وَ تَكُونُ الْجِبالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ؛ آن حادثه كوبنده * و چه حادثه كوبنده ‏اى! * و تو چه مى‏ دانى كه حادثه كوبنده چيست؟! * روزى كه مردم مانند ملخ‏ هاى پراكنده خواهند بود * و كوه‏ ها از هیبت آن همچون پشم حلّاجى‏شده متلاشی مى‏ گردد!»[۵]

برخی از مفسران بر آن هستند که «قارعۀ» نام قیامت است، ولی برخی دیگر معتقدند پراکنده شدن مردم و تبدیل کوه­ ها به چیزی همچون پشم زده شده، در آستانه­ی قیامت است. پس می­ تواند قارعه به معنای صدای مهیب پیش از قیامت باشد.

استثناء شدگان از این فزع چه کسانی هستند؟

با توجه به آیه­ ی ۶۸ از سوره­ی زمر، عده­ای از مدهوشی استثناء شده­ اند. «إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ؛ مگر كسانى كه خدا بخواهد»، این افراد چه کسانی هستند؟ این افرادکسانی هستند که خداوند درباره­ ی آن ­ها می ­فرماید: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُون‏؛ كسانى كه كار نيكى انجام دهند پاداشى بهتر از آن خواهند داشت و آنان از وحشت آن روز در امانند».[۶] در این که چهارده معصوم (علیهم­ السلام) بارزترین مصداق این آیه­ ی شریفه هستند هیچ شکی نیست، اما در جستجوی بخشی از مصادیق این آیه، توجه به روایت ذیل لازم است:  

امیرالمؤمنین (علیه­ السلام) در تفسیر آیه­ ی شریفه به عبد الله جدلی فرمود: حسنه، ولایت و محبت ما اهل بیت است: «الْحَسَنَةُ مَعْرِفَةُ الْوَلَايَةِ وَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ».[۷]